سال ۷۵ بود٬ به خاطر علاقه‌ای که به علوم سیاسی داشتم به عنوان مستمع آزاد در برخی از کلاسهای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران شرکت می‌کردم. کلاسهای دکتر عالم٬ سیف‌زاده٬ نقیب‌زاده٬ ساعی٬ شاهنده و زیباکلام از جمله این کلاسها بود. کلاس زیباکلام به دلیل شیوه تدریسش برای من از همه جذاب‌تر بود٬ البته سبک سخن گفتن و حتی لباس پوشیدن ایشان هم در خلق این جذابیت بی‌تاثیر نبود. زیباکلام در بسیاری از موارد مواضع متفاوت و چالش برانگیز اتخاذ کرده که به تعبیر برخی منتقدینش تنها ناشی از اصرار او برای شنا بر خلاف جریان آب است. نگاه و تحلیل متفاوت زیباکلام در کتابهای "ما چگونه ما شدیم" و "سنت و مدرنیته" نیز جنجال آفرین شد و به خصوص در زمان انتشار مباحث زیادی را برانگیخت.
حضور زیباکلام در صدا و سیما در حالی که بسیاری امکان حضور در این برنامه‌ها را نداشتند و یا اساسا حضور در انها را جایز نمی‌دانستند از سویی و طرفداری سرسختانه او از هاشمی رفسنجانی از سوی دیگر اگر از علاقه مندان ایشان نکاسته باشد قطعا بر منتقدین و مخالفانش افزوده است. به نظر می‌رسد غلبه نگاه حداکثری و خوانش مبتنی بر "حب و بغض" موجب شده دیدگاه‌ها و عملکردهای مثبت زیباکلام از جانب مخالفینش چندان جدی گرفته نشود.
صرف نظر از دلبستگی خاص زیباکلام به رفسنجانی که موجب شده در تحلیل عملکرد و سنجش موقعیت او دچار افراط و تفریط شود٬ شهامت اخلاقی او در "اعتراف به خطا و قبول مسئولیت آن" یکی از نکات مثبت شخصیتی زیباکلام در حوزه عمومی است. زیباکلام در اشاره به خاطرات گذشته‌اش نیز صادق بوده و بر خلاف شیوه معمول٬ از قهرمان یا کم عیب نشان دادن خود اجتناب می‌کند.۱ او همچنین چندان متاثر از موج سازی رسانه‌ای قرار نگرفته و در مواردی مواضعی اتخاذ می‌کند که واقع‌بینانه‌تر از روند معمول می‌نماید. برای مثال با آغاز موج اخراج و بازنشستگی اجباری اساتید٬ زیباکلام در یادداشتی ضمن اشاره به مستندات قانونی (دست‌کم به لحاظ شکلی) این امر به موارد مشابه در دوران اصلاحات اشاره کرد و از سکوت و بی اعتنایی اصلاح‌طلبان و اساتید اخراجی درباره آن می‌پرسد. ۲ و ۳
صرف نظر از دلبستگی خاص زیباکلام به رفسنجانی که موجب شده در تحلیل عملکرد و سنجش موقعیت او دچار افراط و تفریط شود٬ شهامت اخلاقی او در "اعتراف به خطا و قبول مسئولیت آن" یکی از نکات مثبت شخصیتی زیباکلام در حوزه عمومی است. زیباکلام در اشاره به خاطرات گذشته‌اش نیز صادق بوده و بر خلاف شیوه معمول٬ از قهرمان یا کم عیب نشان دادن خود اجتناب می‌کند.۱ او همچنین چندان متاثر از موج سازی رسانه‌ای قرار نگرفته و در مواردی مواضعی اتخاذ می‌کند که واقع‌بینانه‌تر از روند معمول می‌نماید. برای مثال با آغاز موج اخراج و بازنشستگی اجباری اساتید٬ زیباکلام در یادداشتی ضمن اشاره به مستندات قانونی (دست‌کم به لحاظ شکلی) این امر به موارد مشابه در دوران اصلاحات اشاره کرد و از سکوت و بی اعتنایی اصلاح‌طلبان و اساتید اخراجی درباره آن می‌پرسد. ۲ و ۳
زیباکلام که به قول خودش در راه انداختن موج انقلاب فرهنگی سهیم بوده است ۴ در حد اطلاع من تنها مسئول و همکاری از همکاران و مسئولین جمهوری اسلامی در دهه ۶۰ و ۷۰ شمسی است که به خطاهای خویش در آن مقطع اشاره کرده و به صراحت بابت اقداماتش پوزش خواسته است. در شرایطی که اذعان به اشتباه و قبول مسئولیت آن در ایران حتی از سوی کسانی که شعارها و ادعاهای فعلی‌شان در تضاد کامل با عملکردها و مسئولیتهای سابقشان است امری نامعمول و بی‌سابقه است اقدام زیباکلام قابل تامل و در خور تحسین است.
قابل تامل از این رو که آن بخش از مدعیان امروز دمکراسی و آزادی و حقوق مردم که در مقاطعی از تاریخ جمهوری اسلامی متصدی ٬ مجری و یا آمر اقدامات ضد دمکراتیک و سرکوبگرانه بوده‌اند (صرف‌نظر از هزینه‌های زیادی که این روزها متحمل شده‌اند) تاکنون چیزی بر ضد عقاید گذشته خود نگفته و هیچ انتقادی از گذشته خود نکرده‌اند. ایشان با توسل به حربه نامعقول "اقتضای زمان" و در مواردی "انکار یا بی‌اهمیت نشان دادن نقش خویش" با گذشته خویش مواجه شده و آن را توجیه و یا تحریف می‌کنند. چگونه می‌توان به کسانی که قادر یا مایل به پذیرش مسئولیت اعمالشان در گذشته نیستند و از نقد خویش هراس دارند٬ نه در زمان مبارزه و در نقش اپوزیسیون٬ که در زمان مسئولیت و قدرت اعتماد کرد؟
قابل تامل از این رو که آن بخش از مدعیان امروز دمکراسی و آزادی و حقوق مردم که در مقاطعی از تاریخ جمهوری اسلامی متصدی ٬ مجری و یا آمر اقدامات ضد دمکراتیک و سرکوبگرانه بوده‌اند (صرف‌نظر از هزینه‌های زیادی که این روزها متحمل شده‌اند) تاکنون چیزی بر ضد عقاید گذشته خود نگفته و هیچ انتقادی از گذشته خود نکرده‌اند. ایشان با توسل به حربه نامعقول "اقتضای زمان" و در مواردی "انکار یا بی‌اهمیت نشان دادن نقش خویش" با گذشته خویش مواجه شده و آن را توجیه و یا تحریف می‌کنند. چگونه می‌توان به کسانی که قادر یا مایل به پذیرش مسئولیت اعمالشان در گذشته نیستند و از نقد خویش هراس دارند٬ نه در زمان مبارزه و در نقش اپوزیسیون٬ که در زمان مسئولیت و قدرت اعتماد کرد؟
0 نظرات:
پست کردن نظر